Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Ali KENANOĞLU, sözleşmeli tarımda yaşanan sorunlara ilişkin Meclis’te söz aldı. Üreticilerin pek çok sorunla karşılaştıklarını söyleyen Kenanoğlu, üreticiler açısından sorun oluşturan mazot fiyatları, girdi fiyatları gibi konuların çözülmesiyle üreticinin daha fazla ürün üretebileceğinin altını çizdi.
Konuşma videosu ve tutanak metni aşağıda yer almaktadır.
Dönem: 27 Yasama Yılı: 6 Tarih: 21.03.2023 Birleşim: 76 Ham Tutanak Sayfası:139-
Konuşmacı: ALİ KENANOĞLU Seçim Çevresi: İSTANBUL
ALİ KENANOĞLU (İstanbul) – Sayın Başkan, Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.
Değerli arkadaşlar, bu 5’inci madde tarımda, sözleşmeli üretimde ortaya çıkacak anlaşmazlıklardaki ara buluculukla ilgili hususları düzenliyor, oradaki uzman kişinin özelliklerini filan düzenliyor. Tabii ki sözleşmeli tarımda yaşanan sorunlar var, sanayiciden kaynaklanan sorunlar da var, kimi zaman üreticiden kaynaklı sorunlar da var ve tabii bu sorunların çözülmesi gerekiyor. Genelde bu sorunlara baktığımız zaman; sanayiciden kaynaklı sorunlar, ürün bedellerinin ödenmesiyle ilgili olarak sözleşmelerde genel olarak bir ödeme planı olmasına karşın ödemelerin zamanında yapılmaması sorunu, yapılacak sözleşmenin genelde tek taraflı olması, çiftçinin itiraz hakkı olmaması gibi sorunlar var. Firmaların çeşitli nedenlerden dolayı sözleşmeli ürünleri teslim almaması sorunu var, daha uygun fiyata ürün bulması, iflas ve benzeri ürün yelpazesindeki değişiklikler gibi nedenler var, tarımın yapısından kaynaklanan risklerin sanayici tarafından tam olarak paylaşılmaması meselesi var; bütün bunlar sanayiciden kaynaklı sorunlar.
Tabii ki üreticiler açısından da çeşitli sorunlar var yani onların da yaşattığı çeşitli sorunlar var; çiftçilerin örgütsüz olmaları nedeniyle sanayici karşısında zayıf kalmaları meselesi var, örgütlü bir yapı oluşturamama ve sözleşmeli tarımda da üreticilerin belirli zaman, miktar ve kalitede ürünü sözleşmeyi yapan kuruluşa teslim etmek zorunda olduğu hâlde teslim edememe sorunları oluşuyor. Tabii ki burada da bunun alt sebepleri de var; yeterli ürünü üretememe, piyasada ürün fiyatlarının artması ve benzeri nedenler var. Tabii, bunların çözümlerinin mutlaka oluşturulması gerekiyor ve üreticinin desteklenmesi açısından, tarımın gelişmesi açısından da yapılması gereken işler var. Sabit fiyatlı sözleşme uygulamasından çok, fiyatı açık uçlu sözleşmeler yapılabilmelidir. Ürün teslim dönemlerinde oluşturulacak bir komisyon haftalık ürün fiyatlarını belirlemelidir çünkü sanayici çoğu zaman fiyat konusunda küçük üreticiyi başından teslim alabiliyor. Firmalarca ekim alanı ve ham madde tedariki planlaması objektif esaslara göre uygun ve gerçekçi bir biçimde yapılmalıdır. Sözleşmeli üretimde taahhüt edilen üretim alanından alınabilecek ürün miktarının belirlenmesinde üreticilerin gerçek verimleri mümkün olursa alt ve üst sınır olarak belirlenmelidir. Firmalar tarım birimleri kurarak işlevsel hâle getirmeli ve ziraat mühendisi istihdam etmelidirler. Sözleşmeli olarak üretilen ürünlerin tarım sigortaları kapsamında sigortalanmasına başlanmalıdır. Taahhüt edilen ürün miktarından kabul edilebilecek ölçüdeki sapmalar dışında eksik ürün teslim eden üreticilere ceza uygulaması yapılabilir; tabii, bu başta anlatmış olduğumuz bütün bu uygulamalar sağlandıktan sonra. Ürün bedellerinin ödenmesinde sözleşmelerde belirli bir ödeme planına uymayan firmalara mutlaka faiz uygulaması yani ceza uygulaması yapılması gerekiyor çünkü çoğu zaman taahhütlerini yerine getirmiyorlar, üreticinin örgütlü bir gücü yok, bununla baş edecek durumu da söz konusu değil ve bütün bunlardan küçük üretici, çiftçi mağdur oluyor. Sözleşmeli tarımda alıcı kuruluşun ürünü belli bir fiyattan satın almayı garanti etmesi ve bu üretim faaliyeti için gerekli girdiyi, teknik bilgiyi ve hizmetleri sağlaması gerekiyor.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
ALİ KENANOĞLU (Devamla) – Bitiriyorum Başkanım.
BAŞKAN – Tamamlayın sözlerinizi.
ALİ KENANOĞLU (Devamla) – Yani ürünü alacak olan sanayici, güçlü olan sanayici, üreticiye bu ürünü üretirken çeşitli teknik ve bilgi amaçlı birtakım hizmetler vererek bu ürünün daha sağlıklı bir şekilde ortaya çıkması konusunda üreticiyi desteklemelidir. Bütün bunlar yapılmalı. Tabii, bunun dışında, küçük üreticinin desteklenmesi, özellikle mazot fiyatları, girdi fiyatları gibi hususlar da aslında üreticiler açısından, çiftçiler açısından en büyük sıkıntı oluşturan konular. Bunların çözülmesi ancak çiftçinin, üreticinin ürününü daha fazla üretmesine ve aslında tarımsal alandaki ihtiyaçların giderilmesine vesile olacaktır.
Teşekkür ediyorum.
